Giấy cói của Ebers
Nguyễn Xuân Vinh
Giấy cói của Ebers có nguồn gốc vào khoảng năm 1550 a.C và tạo thành một bộ sưu tập các văn bản đầy đủ và chi tiết về y học Ai Cập. Hầu hết các bản giấy cói được đặt trong cuốn sách được gọi là Hermetic Books của thần Thoth (được người Hy Lạp xác định là thần Hermes). Một số mảnh của những cuốn sách này đã bị mất theo thời gian; tuy nhiên, nhiều giấy cói hiện đang được đặt trong thư viện và bảo tàng. Giấy cói dường như đã được viết trong triều đại của Amenhotep I (của triều đại XVIII), nhưng người ta suy đoán rằng một số dữ liệu đã được đưa vào từ lâu trước thời điểm đó. Trên thực tế, người ta cho rằng giấy cói đã bắt đầu được viết trong thời kỳ đầu của nền văn minh Ai Cập. Việc thiếu một ngày chính xác là do giấy cói đề cập đến các thực hành và công thức y tế cũ hơn so với năm 1550 a. C
Vào mùa đông năm 1873, Georg Ebers, một nhà nghiên cứu Ai Cập học và tiểu thuyết gia người Đức, đã mua tập văn bản giấy cói tại Luxor, về sau tập văn bản này được đặt theo tên ông: Ebers papyrus (giấy cói Ebers), trình công chúng vào năm 1875. Tập giấy cói được viết 1500 năm trước công nguyên, gồm 110 cuộn giấy nếu ghép lại dài cỡ 20 mét, trong đó liệt kê 700 phương thuốc bao gồm cả nguyên liệu và cách bào chế. Tập Ebers trước đó từng thuộc sở hữu của một nhà Ai Cập học khác người Mỹ, Edwin Smith, người được đặt tên cho một tập giấy cói khác Edwin Smith Papyrus mô tả về phương pháp phẫu thuật các vết thương và khối u. Smith nói rằng tập Ebers được tìm thấy giữa đôi chân của một xác ướp tại quận El-Assasif của Khu Theban. Tập Ebers hiện được lưu giữ tại Thư viện Đại học Leipzig, Đức.
Thế giới y học Ai Cập được chia thành hai loại: "phương pháp hợp lý", là phương pháp điều trị dựa trên các nguyên tắc khoa học hiện đại và "phương pháp phi lý trí", liên quan đến niềm tin tôn giáo ma thuật liên quan đến bùa hộ mệnh, thần chú đề cập đến cổ đại Các vị thần Ai Cập. Có một mối liên hệ đáng kể vào thời điểm đó giữa ma thuật, tôn giáo và sức khỏe y tế như một trải nghiệm toàn diện. Không có cái gọi là nhiễm vi khuẩn hoặc vi rút; chỉ cơn thịnh nộ của các vị thần. Giấy cói Ebers chứa đựng nhiều kiến thức về giải phẫu và sinh lý học, độc chất học, bùa chú và quản lý bệnh tiểu đường. Trong số các phương pháp điều trị được bao gồm trong cuốn sách là những phương pháp điều trị bệnh do động vật gây ra, chất kích thích thực vật và chất độc khoáng chất. Phần lớn papyrus tập trung vào việc trị liệu thông qua việc sử dụng thuốc đắp, kem dưỡng da và các biện pháp y tế khác. Nó có 842 trang về các phương pháp điều trị và đơn thuốc có thể được kết hợp để tạo ra 328 hỗn hợp cho các bệnh khác nhau. Tuy nhiên, có rất ít hoặc không có bằng chứng rằng những hỗn hợp này đã được đánh giá trước khi kê đơn. Một số người tin rằng việc pha chế như vậy được lấy cảm hứng từ sự liên kết của một nguyên tố cụ thể với các vị thần.
Tập hợp 4 bản giấy cói Ai Cập, Jackie Campbell đến từ Trung Tâm Y Sinh Ai Cập Học của Đại học Manchester đã nghiên cứu 1000 đơn thuốc có niên đại từ 1850 đến 1200 năm trước công nguyên. Một số thành phần trong các đơn thuốc đã được làm rõ tuy nhiên có một vài thành phần nhỏ khác vẫn chưa khẳng định chính xác, 134 loài thực vật, 24 động vật và 28 khoáng vật. Khoảng 60% các thành phần này vẫn còn được sử dụng ngày nay trong y học, như phiên bản gốc hoặc dẫn xuất. Cũng theo Campbell, có lẽ các thầy thuốc thời Asru đã dựa vào các quyển sách này để kê thuốc chữa ho, viêm khớp và trị giun cho bà. Các phương thuốc đều bắt đầu bằng một câu thần chú hoặc lời cầu nguyện nhưng sau đó trình bày khá lớp lang, cái mà ngày nay ta gọi là theo định dạng chuẩn: hoạt chất, tá dược ổn định, tá dược mùi vị, chất làm dịu, thậm chí chất trung hòa tác dụng phụ của hoạt chất chính, chất dẫn, tỉ lệ thành phần trong công thức, cách bào chế, đường dùng, thời gian dùng, nếu không khỏi thì xem xét tiếp các phương thuốc khác.
Theo các bằng chứng khảo cổ, lịch sử và y học, các bác sĩ Ai Cập cổ đại sở hữu kiếnthức và khả năng để điều trị bệnh nhân một cách hợp lý (phương pháp điều trị dựa trên nguyên tắc khoa học hiện đại). Tuy nhiên, mong muốn kết hợp các nghi lễ tôn giáo ma thuật (các phương pháp phi lý trí) có thể là một yêu cầu văn hóa. Nếu các ứng dụng thực tế không thành công, các thầy thuốc. y học cổ đại luôn có thể sử dụng các phương pháp tâm linh để giải thích tại sao một phương pháp điều trị không hoạt động. Một ví dụ có thể được tìm thấy trong bản dịch của một câu thần chú chữa bệnh cảm lạnh thông thường: “chảy ra, nước mũi, chảy ra, con trai của nước mũi! Chảy ra đi, những kẻ bẻ xương, phá sọ và làm ốm bảy lỗ trên đầu! ” (Ebers Papyrus, dòng 763).
Người Ai Cập cổ đại rất chú ý đến tim và hệ tim mạch. Họ cho rằng tim có nhiệm vụ điều hòa và vận chuyển các chất lỏng trong cơ thể như máu, nước mắt, nước tiểu và tinh trùng. Ebers Papyrus có một phần mở rộng mang tên “cuốn sách của trái tim” trình bày chi tiết về nguồn cung cấp máu và các động mạch kết nối với mọi vùng trên cơ thể con người. Nó cũng đề cập đến các vấn đề tâm thần như trầm cảm và sa sút trí tuệ là những tác dụng phụ quan trọng của việc bị yếu tim. Mô hình papyrus cũng bao gồm các chương về viêm dạ dày, phát hiện mang thai, phụ khoa, tránh thai, ký sinh trùng, khó khăn về mắt, rối loạn da, phẫu thuật điều trị khối u ác tính và thiết lập xương.
Có một đoạn cụ thể trong lời giải thích của papyrus về một số bệnh mà hầu hết các chuyên gia tin rằng đó là một tuyên bố chính xác về cách xác định bệnh tiểu đường. Ví dụ, Bendix Ebbell cảm thấy rằng Rubric 197 của Ebers Papyrus phù hợp với các triệu chứng của bệnh đái tháo đường. Bản dịch của ông về văn bản của Ebers như sau: “Nếu bạn kiểm tra một người nào đó bị bệnh (ở) trung tâm của con người anh ta (và) cơ thể anh ta có bị bệnh tật teo lại ở mức giới hạn của nó không; Nếu bạn không khám cho anh ta và bạn tìm thấy bệnh tật (cơ thể anh ta ngoại trừ bề mặt của xương sườn của anh ta mà các thành viên của nó giống như một viên thuốc thì bạn nên niệm - một câu thần chú chống lại bệnh tật này trong nhà của bạn; sau đó bạn cũng nên chuẩn bị cho Nguyên liệu để chữa bệnh cho anh ta: thạch anh voi, xay; hạt đỏ; hạt carob; nấu trong dầu và mật ong; anh ta nên ăn nó vào bốn buổi sáng để kiềm chế cơn khát và chữa khỏi bệnh hiểm nghèo của anh ta. ”(Ebers Papyrus, Phiếu tự đánh giá số 197, Cột 39, Dòng 7).
Mặc dù một số đoạn nhất định từ Ebers Papyrus đôi khi đọc như thơ thần bí, chúng cũng đại diện cho những nỗ lực chẩn đoán đầu tiên giống với những gì được tìm thấy trong các sách y học hiện hành. Ebers Papyrus, giống như nhiều loại khác giấy cói, không nên được coi là những lời cầu nguyện lý thuyết, mà là hướng dẫn thực hành áp dụng cho thời đại và xã hội Ai Cập cổ đại. Trong thời kỳ mà sự khốn khổ của con người được coi là do thần thánh gây ra, những cuốn sách này là phương thuốc chữa bệnh và chấn thương. Ebers Papyrus cung cấp thông tin có giá trị về kiến thức hiện tại của chúng ta về cuộc sống của người Ai Cập cổ đại. Nếu không có Ebers Papyrus và các văn bản khác, các nhà khoa học và sử học sẽ chỉ có xác ướp, tác phẩm nghệ thuật và lăng mộ để làm việc. Những vật phẩm này có thể giúp ích cho các dữ kiện thực nghiệm, nhưng nếu không có bất kỳ tài liệu văn bản nào về thế giới phiên bản y học của chúng, thì sẽ không có tài liệu tham khảo nào để giải thích về thế giới Ai Cập cổ đại. Tuy nhiên, vẫn có một số nghi ngờ về tờ giấy.
Giấy cói cũng trình bày các cuộc thảo luận về phương pháp điều trị khối u, bệnh mắt hột và gãy xương. Điều thú vị là kiến thức về thận của người Ai Cập khá hạn chế. Điều này được phản ánh trong thông tin của giấy cói: họ khẳng định rằng tinh trùng và nước tiểu được bơm bởi cùng một trái tim con người. Các rối loạn tâm thần và các vấn đề liên quan đến tâm thần học được trình bày chi tiết trong một chương có tên là "Cuốn sách của những trái tim". Một số phần của tài liệu giải thích các rối loạn trầm cảm và mất trí nhớ.
Trong giấy cói được mô tả một loạt các biện pháp và thủ tục tự nhiên để cải thiện các bệnh và chữa bệnh. Để cải thiện bệnh hen suyễn, ví dụ, người Ai Cập đề nghị sử dụng hỗn hợp các loại thảo mộc hòa tan trong nước nóng. Bệnh nhân phải hít khói thuốc theo công thức để thấy sự khó chịu của họ. Đối với những cơn đau ở bụng, họ khuyên nên pha chế đồ uống dựa trên sữa bò, mật ong và một số loại ngũ cốc. Nên uống nhiều lần trong ngày cho đến khi hết đau. Dầu thầu dầu được sử dụng rộng rãi như một loại thuốc tẩy, ngoài việc được sử dụng làm nhiên liệu cho đèn. Họ cũng lập một danh sách các sản phẩm thực vật quan trọng nhất; Ví dụ, húng quế được sử dụng để điều trị các vấn đề về tim. Nha đam đã được sử dụng cho ký sinh trùng và cây belladonna cho chứng mất ngủ hoặc đau dữ dội. Để chống tiêu chảy, họ đề nghị một hỗn hợp quả sung, nho, ngô, hành tây và dâu tây trộn với nước. Hỗn hợp này tạo thành một loại nước trái cây phải được uống bởi bệnh nhân.
Tài liệu tham khảo:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Ebers_Papyrus
2. https://www.ancient-origins.net/artifacts-ancient-writings/ebers-papyrus-0012333
3. https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Ebers_Papyrus